Διατροφικές Διαταραχές - Παράγοντες Κινδύνου

«Όταν ήμουν στο σχολείο οι δάσκαλοι μου είπαν ότι «η εξάσκηση οδηγεί στην τελειότητα» ∙ μετά μου είπαν ότι «κανείς δεν είναι τέλειος» οπότε σταμάτησα να εξασκούμαι» - Steven Wright, κωμικός

Παράγοντες Κινδύνου

Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλοκες και αφορούν όλες τις πληθυσμιακές ομάδες. Οι παράγοντες κινδύνου που αφορούν όλες τις διατροφικές διαταραχές περιλαμβάνουν μία ευρεία γκάμα βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικοπολιτισμικών θεμάτων.

Αυτοί οι παράγοντες είναι πολύ πιθανό να επιδρούν με πολύ διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικούς ασθενείς με αποτέλεσμα δύο ασθενείς με την ίδια διατροφική διαταραχή να έχουν τελείως διαφορετικές προσλαμβάνουσες, εμπειρίες και συμπτωματολογία.

Επιπλέον, οι ερευνητές έχουν βρει τρομερές ομοιότητες στην κατανόηση των βασικών κινδύνων ανάπτυξης διατροφικών διαταραχών.

Οι παράγοντες κινδύνου που παρατίθενται παρακάτω μπορούν να εφαρμοστούν σε ασθενείς με νευρική ανορεξία, νευρική βουλιμία, αδηφαγική διαταραχή και osfed - διατροφικές διαταραχές μη προσδιοριζόμενες αλλιώς (ορθοφαγία, υπερβολική/καταναγκαστική άσκηση, διαβουλιμία κλπ). Για την διαταραχή πρόσληψης τροφής αποφευκτικού/περιοριστικού τύπου και την διαταραχή Pica, οι παράγοντες κινδύνου κατηγοριοποιούνται διαφορετικά.

Βιολογικοί

  • Συγγενείς κοντινού βαθμού με διατροφική διαταραχή. Μελέτες σε οικογένειες έχουν αποδείξει ότι η πρωτοβάθμια συγγένεια (γονείς ή αδέρφια) αυξάνει σημαντικά το ρίσκο ανάπτυξης διατροφικής διαταραχής.

  • Κοντινοί συγγενείς με ψυχική ή νοητική διαταραχή. Ομοίως, θέματα όπως το άγχος, η κατάθλιψη, η εξάρτηση σε κοντινούς συγγενείς έχει αποδειχθεί ότι επίσης αυξάνει τα ποσοστά ανάπτυξης μιας διατροφικής διαταραχής.

  • Το ιστορικό της διατροφής. Το ιστορικό της διατροφής και των άλλων μεθόδων ελέγχου βάρους συνδέεται με την ανάπτυξη αδηφαγικής διαταραχής.

  • Αρνητική ενεργειακή ισορροπία. Το κάψιμο περισσότερων θερμίδων από την πρόσληψη οδηγεί σε ένα αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο. Πολλοί ασθενείς αναφέρουν ότι η διατροφική διαταραχή τους ξεκίνησε με την συνειδητή επιλογή να ελέγξουν την διατροφή τους ή το βάρος τους άλλοι λόγοι μπορεί να περιλαμβάνουν growth spurts, ασθένειες και έντονη αθλητική δραστηριότητα. .

  • Διαβήτης Τύπου 1 - Ινσουλινοεξαρτηση. Πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει ότι ένα τέταρτο των γυναικών που έχουν διαγνωστεί με διαβήτη τύπου 1 αναπτύσσουν κάποια διατροφική διαταραχή. Το πιο σύνηθες μοτίβο είναι η αποφυγή των ενέσεων ινσουλίνης, γνωστή ως “διαβουλιμία” η οποία μπορεί να αποδειχθεί θανατηφόρα.

Ψυχολογικοί

  • Τελειομανία. Ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη μιας διατροφικής διαταραχής είναι η τελειομανία, ειδικά ένας τύπος τελειομανίας που αποκαλείται “εγωκεντρική τελειομανία”, η οποία εκδηλώνεται μέσω μοτίβων εξαιρετικά υψηλών απαιτήσεων από τον ίδιο τον εαυτό. Η εμμονή με την τελειότητα ασκεί στο άτομο τεράστια και συνεχή πίεση και αυτό μπορεί να αποδειχθεί καταστροφικό, υποστηρίζει ο Γκόρντον Φλετ.

  • Δυσκολία αποδοχής της εικόνας του σώματος. Η εικόνα του σώματος καταδεικνύει πώς αισθάνεσαι σχετικά με το σώμα σου αλλά και μέσα σε αυτό. Είναι δυστυχώς ιδιαίτερα συνηθισμένη η δυσαρέσκεια με την εικόνα του σώματος αλλα ασθενείς που αναπτύσσουν διατροφικές διαταραχές αναφέρουν πολύ υψηλά επίπεδα δυσαρέσκειας εικόνας σώματος καθώς και εσωτερίκευση της εικόνας της ιδανικής εμφάνισης.

  • Προσωπικό ιστορικό αγχώδους διαταραχής. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών που εκδηλώνουν διατροφικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων των ⅔ με ανορεξία, έχουν εκδηλώσει σημάδια αγχώδους διαταραχής (γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, κοινωνική φοβία και ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή) πριν την εκδήλωση της διατροφικής τους διαταραχής.

  • Συμπεριφορική ακαμψία. Πολλοί ασθενείς με ανορεξία αναφέρουν ότι ως παιδιά πάντα ακολουθούσαν τους κανόνες και ένιωθαν ότι υπήρχε ένας μόνο τρόπος να γίνονται τα πράγματα σωστά.

Κοινωνικοί

  • Το στίγμα του βάρους. Το μήνυμα ότι σε κάθε περίπτωση είναι καλύτερο να είσαι αδύνατος βρίσκεται πλέον παντού και οι επιστήμονες έχουν αποδείξει ότι η έκθεση στο εν λόγω μήνυμα αυξάνει την δυσαρέσκεια με την εικόνα του σώματος και μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές διαταραχές. Το στίγμα του βάρους είναι διάκριση στερεότυπα που βασίζονται στο βάρος ενός ανθρώπου και διαβρώνει την κοινωνική λειτουργία.

  • Εκφοβισμός Παρενόχληση. Ο εκφοβισμός και η παρενόχληση, ειδικά αν αφορά το βάρος ανεβαίνει στην λίστα των παραγόντων κινδύνου στις περισσότερες διατροφικές διαταραχές. Οι ιδιαίτερα επιβλαβείς συνέπειες του εκφοβισμού λαμβάνουν αυξημένη προσοχή τελευταία και έχουν πυροδοτήσει πολλές επιστημονικές συζητήσεις. 60% των ασθενών που διαγιγνώσκονται με διατροφικές διαταραχές δηλώνουν ότι ο εκφοβισμός συνέβαλε ουσιαστικά στην ανάπτυξη της διατροφικής τους διαταραχής. Η ‘ντροπή για το βάρος’ είναι απαραίτητο να πάρει μια σημαντικότερη θέση στις συζητήσεις κατά του εκφοβισμού και πάντα μέσα στο πλαίσιο της κατακλυσμιαίας διάδοσης των μηνυμάτων κατά της παχυσαρκίας.

  • Εσωτερίκευση εξιδανικευμένου προτύπου εμφάνισης. Τα μηνύματα που λαμβάνουμε για την κοινωνικά και στερεοτυπικά αποδεκτή εμφάνιση αυξάνουν δραματικά τα ποσοστά εκδήλωσης κάποιας διατροφικής διαταραχής καθώς ενθαρρύνουν τον συνεχή έλεγχο του βάρους και τον περιορισμό του φαγητού.

  • Acculturation Επιπολιτισμός. Εκπρόσωποι φυλετικών και εθνολογικών μειονοτήτων, ειδικά όσοι υποκεινται σε δυτικοποίηση εξπρές μπορεί να διατρέχουν εξαιρετικό κίνδυνο ανάπτυξης διατροφικής διαταραχής λόγω της περίπλοκης συνύπαρξης του στρες, του επιπολιτισμού και της εικόνας σώματος. 3 χρόνια μετά την παρουσίαση της δυτικής τηλεόρασης στα Fiji, γυναίκες που ήταν μέχρι πρότινος ικανοποιημένες με το σώμα τους και τις διατροφικές τους συνήθειες ανέπτυξαν σοβαρά προβλήματα: 74% ένιωθαν “πολύ χοντρές”, 69% άρχισαν δίαιτες για να χάσουν βάρος, 11% ξεκίνησαν την αυτοπρόκληση εμέτου, 29% παρουσίασαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης κλινικών διατροφικών διαταραχών.

  • Περιορισμένα κοινωνικά δίκτυα. Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωσή είναι μόνο δύο από τα πλέον αναμενόμενα συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας. Οι περισσότεροι ασθενείς με νευρική ανορεξία αναφέρουν ότι έχουν λίγους φίλους, περιορισμένη κοινωνική δραστηριότητα και ελάχιστη κοινωνική υποστήριξη.

  • Το ιστορικό τραύμα ή το ομαδικό τραύμα που αθροιστικά μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, όπως οι συνέπειες του εβραϊκού ολοκαυτώματος στους επιζώντες, των γηγενών Αμερικανικών πληθυσμών ή του εγχώριου Ευρωπαϊκού αποικισμού. Η έρευνα αποδεικνύει σοβαρές συνέπειες στην υγεία που περιλαμβάνουν “αγχώδεις διαταραχές, οπτικοποίηση τραυματικών εικόνων, κατάθλιψη, αυξημένα ποσοστά θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα καθώς και αυτοκτονικά επεισόδια, άλλες μορφές βίαιων θανάτων, ψυχικό μούδιασμα και άλυτος θρήνος (Brave, Heart 1999).


Ζωή Καραμπασιάδου
Ψυχολόγος Α.Π.Θ.
HR & Stress Management Specialty
www.whitethought.org
6973 340 374